Tháng trước, mình có việc cần đi rút tiền. Chi nhánh ngân hàng hôm đó rất vắng, chỉ có mình và 1 ông Tây cao lớn tóc vàng. Sau một hồi tranh cãi với nhân viên, ông Tây tỏ ra rất tức giận, chửi um lên, và trước khi rời đi còn ngoảnh lại tuyên bố “dân Việt Nam bọn mày là một lũ vô ơn! Ngày xưa chính nước Nga đã giúp đỡ bọn mày bao nhiêu trong chiến tranh, mà giờ mày đối xử với tao vậy!”

Không biết chính xác chuyện gì đã xảy ra giữa ông người Nga và ngân hàng, ai đúng ai sai thế nào, nhưng mình thấy lời buộc tội của ông ta thật vô lý. Nước Nga đã giúp chúng ta nhiều thật, nhưng đó là chuyện của cả nửa thế kỷ trước, và là ông cha cụ kỵ của ông ta chứ có phải ông ta trực tiếp góp công sức gì đâu? Liệu chúng ta sẽ phải đời đời tìm cách trả ơn họ, bất kể bao nhiêu năm đã trôi qua? Trả ơn họ hàng, con cháu, bất cứ ai liên quan đến họ, chẳng hạn cùng đất nước? Tiếp tục trả ơn dù sau đó họ hoặc thế hệ sau của họ trở mặt, làm nhiều điều xấu với ta? Có lẽ bất cứ ai cũng sẽ đồng ý với mình, lòng biết ơn có giới hạn hiệu lực.

Vậy còn lòng thù hận thì sao? Mấy ngày qua, ở Việt Nam sôi sục sự căm thù hướng đến đất nước và người dân Hàn Quốc, đến mức ta có thể bắt gặp vô số ý kiến hả hê khi máy bay của Jeju Air gặp tai nạn, gần 200 người thiệt mạng: “Thật là đáng đời”, “Quả báo”, “Bố bạn là phi công hả”… Đúng là lính Hàn từng làm nhiều điều tồi tệ với chúng ta, nhưng đó là chuyện của nửa thế kỷ trước, và là ông cha cụ kỵ của những người trên máy bay, chứ đâu phải họ trực tiếp gây ra? Liệu chúng ta sẽ đời đời giữ hận thù, bất kể bao nhiêu năm đã trôi qua? Hận thù họ hàng, con cháu, bất cứ ai liên quan đến họ, chẳng hạn cùng đất nước? Tiếp tục thù ghét dù sau đó họ hoặc thế hệ sau của họ thay đổi, làm nhiều điều tốt, giúp đỡ chúng ta? Nếu đồng ý rằng lòng biết ơn có giới hạn, thì bạn cũng phải thừa nhận rằng sự hận thù cũng có giới hạn.

Khi một người giúp đỡ bạn, bạn không có nghĩa vụ mãi mãi tìm cách trả ơn họ. Thay vào đó, hãy giúp đỡ những người khác như cách bạn từng được giúp, để tinh thần ấy, lòng tốt ấy được lan toả mãi mãi. Khi một người làm hại bạn, bạn không nhất thiết, và cũng không nên mãi mãi tìm cách trả thù. Thay vào đó, hãy tìm cách để những điều tồi tệ từng xảy ra không thể tái diễn trong tương lai, dù với bạn, hay với bất kỳ ai khác, để sự xấu xa ấy thực sự mãi mãi bị tiêu diệt.