KHI NÀO BẠN MIX?

Tưởng tượng 1 tình huống bóng đá, bạn thoát xuống và đối mặt thủ môn. Đồng đội của bạn chạy chỗ ở bên cạnh. Giả sử bạn đặt lợi ích của đội bóng lên hàng đầu, và chỉ muốn làm sao tăng xác suất ghi bàn tốt nhất có thể, đâu mới là quyết định chính xác: tự mình dứt điểm, hay chuyền sang kiến tạo? Trong poker, bạn cũng thường xuyên đối mặt với những quyết định như vậy, nên bet hay nên check? Nên fold hay nên call? Nên bet to hay bet nhỏ?

Nếu góc sút của bạn hẹp, chân không thuận, thủ môn đã áp sát, còn đồng đội ở tư thế trống trải không người kèm, lựa chọn hiển nhiên là chuyền. Ngược lại nếu bạn tự tin vào khả năng dứt điểm của mình, còn đồng đội lại chạy chỗ hơi tối, quá gần vị trí thủ môn hoặc hậu vệ, lựa chọn hiển nhiên là tự mình sút. Các lựa chọn này rõ ràng đem lại khả năng ghi bàn (expected goal) cao hơn, và bạn phải thực hiện nó 100%. Làm khác đi luôn là sai lầm. Tương tự như vậy, trong poker, nếu 1 hành động đem lại EV (expected value) cao hơn, bạn phải luôn làm nó 100% (nếu bạn quen với solver, sẽ biết đến thuật ngữ như pure bet, pure check, pure fold…).

Bạn chỉ mix quyết định của mình, nếu EV của cả 2 lựa chọn là như nhau. Chẳng hạn ở 1 tình huống mà xác suất ghi bàn từ tự mình dứt điểm hoặc chuyền đều tương tự nhau, không có lựa chọn nào rõ rệt tối ưu hơn, đôi khi bạn sẽ sút, có lúc thì lại chuyền. Tương tự như vậy, trong poker, tưởng tượng mặt bài 9🔷8🔷4🧡, 5 nhà xem flop check hết đến bạn ở button. Nếu bạn cầm 44, bạn phải pure bet, check ở đây là sai lầm. Nếu bạn cầm 3♠2♠, bạn phải pure check, bet ở đây là sai lầm. Nếu bạn cầm A🧡8🧡, cả 2 quyết định đều có EV như nhau, check cũng được, bet cũng được, và lúc này bạn có thể mix, thỉnh thoảng bet, thỉnh thoảng check. Nhiều người hay lý luận kiểu như “mỗi người 1 cách chơi, đánh thế nào cũng được, phải biến hóa cho đối thủ khó đoán, bọn mày sách vở quá” để biện minh cho việc sử dụng những chiến thuật yếu kém. Cái này cũng giống ông tiền đạo đang bị kèm chặt, còn đồng đội hoàn toàn trống trải, nhưng tự sút chứ không chịu chuyền, rồi lại bảo “mỗi người 1 cách chơi, đá thế cho thủ môn khó đọc, vậy mới là ngẫu hứng, cảm xúc, chứ bóng đá đâu có 1 công thức“.

MIX NHƯ THẾ NÀO?

Một cách hiểu sai nữa của nhiều người về lý thuyết trò chơi, là khi 2 quyết định có EV như nhau, họ liền chép miệng “ôi dào sao cũng được“. Giống 1 tình huống mà khả năng ghi bàn từ sút hoặc từ chuyền là tương tự nhau, hay 1 tình huống mà EV của bet hoặc check là như nhau. Tuy nhiên, nếu bạn luôn luôn (hoặc thường xuyên) tự sút trong những tình huống này, dần dần đối thủ có thể nhận ra và exploit bạn, chẳng hạn thủ môn chỉ cần tập trung lao đến làm hẹp góc sút, không quan tâm đến đồng đội của bạn. Ngược lại, nếu bạn quá lậm tiki taka và luôn luôn (hoặc thường xuyên) tìm cách chuyền, bạn cũng có thể bị đối thủ bắt bài, tìm cách cắt đường chuyền của bạn thay vì lo cản cú sút. Dần dần, EV giữa 2 lựa chọn không còn ngang ngửa nữa (nếu thủ môn chỉ lo tìm cách cắt đường chuyền, thì rõ ràng EV của việc tự sút sẽ cao hẳn lên), cân bằng (equilibrium) bị phá vỡ. Và lúc này, nó lại không phải là quyết định mixed nữa, bạn phải pure sút hoặc pure chuyền, nếu không sẽ là lỗi.

Nếu bạn xem solver và thấy, có những lúc solver bet 15%, hoặc 32%, hoặc 71%, thấy khó hiểu quá, chép miệng “thôi EV như nhau, đánh sao cũng được“, “đơn giản hóa” từ bet 25% thành pure check, từ bet 70% thành pure bet… Hoặc khi kiểm tra với solver xem ván này mình check đúng không, và thấy rằng solver cũng có lúc check, khoảng 21%, rồi tự nghĩ “EV như nhau, mình đánh chuẩn rồi“. Những lúc như vậy, bạn đứng trước nguy cơ phá vỡ cân bằng chiến thuật của mình, và nếu đối thủ để ý, sẽ bắt bài được bạn. Thay vào đó, hãy cố suy nghĩ và tìm hiểu, tại sao solver lại mix combo đó với tần suất khoảng như vậy? Nếu luôn luôn check, thì có thể bị exploit thế nào? Nếu luôn luôn bet thì sao? Nếu luôn luôn chuyền? Nếu luôn luôn sút? Nếu 10 lần thì 8 lần chuyền, 2 lần sút?

Thực ra, ngược lại với suy nghĩ của nhiều người, những quyết định pure không phải thứ bạn cần tập trung nghiên cứu. Chính những quyết định mixed của solver, mới là nơi bạn cần tập trung năng lượng, thời gian để tìm hiểu cặn kẽ, bởi đó chính là nơi bạn có thể biến hóa chiến thuật của mình nhiều nhất để exploit đối thủ (và tránh bị exploit), với điều kiện bạn phải hiểu lý do đằng sau.

Bonus thêm bài viết (tiếng Anh) của mình đã lâu.